Jagoda - owoc mięsisty zawierający wewnątrz nasiona. Przykładem jagody może być owoc winorośli.

Jagoda to termin botaniczny oznaczający owoc o mięsistej, niepękającej owocni, zawierającej w sobie kilka nasion lub jedno drobne, przy czym nasiona te nie mają skorupek jak owoce pestkowe, ani wyściółek pergaminowych jak owoce ziarnkowe. Jagoda może być jednokomorowa lub wielokomorowa (wytworzone na dnie kwiatowym jagody - pestkowce), najczęściej bywa niewielka. Przykładem jagód są: pomidor, cytryna, pomarańcza, porzeczka, agrest, winorośl, borówka. Bywają również jagody stosunkowo duże, jak u ogórka czy dyni. Owoc maliny należy do owoców zbiorowych wielopestkowcowych.

Słowo jagoda oznacza też owoc leśny - czarną jagodę (borówkę czernicę — Vaccinium myrtillus). Jest rozsiewany przez zwierzęta, głównie ptaki.

 Owoce borówki wykazują się właściwościami, które mają olbrzymie znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, czyli nowotworów i chorób układu krążenia. Wśród przebadanych przez uczonych amerykańskich 40 gatunków owoców i warzyw borówka zajęła pierwsze miejsce pod względem zawartości przeciwutleniaczy (antyoksydantów), czyli substancji neutralizujących wolne rodniki. Drugie miejsce zajął w tej klasyfikacji sok z winogron, osiągając 2/3 zawartości poziomu działania przeciwutleniającego stwierdzonego dla borówek. Następne miejsce zajęły truskawki, jarmuż i szpinak. Okazało się też, że owoce borówki zawierają pięć razy więcej przeciwutleniaczy, niż taka sama objętość grochu, marchewki, jabłek, kabaczka czy brokułów.

Dlaczego związki te są tak ważne? By to wyjaśnić, należy opisać mechanizm powstawania i działania wolnych rodników. Są to niezrównoważone atomy tlenu, które są ubocznym produktem przemiany materii w ludzkim organizmie. Powstają one w tych częściach komórek organizmu ludzkiego, w których zachodzą przemiany energetyczne. Wolne rodniki wychwytuje i neutralizuje witamina E, przez co sama staje się wolnym rodnikiem. Jest on odbierany przez witaminę C, usuwany z komórki i tam przekazywany innym substancjom. Jednak pewna część wolnych rodników wydostaje się poza komórkę. Poszukujący równowagi rodnik bardzo łatwo wchodzi w reakcję z napotkanymi substancjami, dzięki temu sam odzyskuje równowagę, niszcząc ją wokół siebie. Jeżeli wolne rodniki znajdą się w skórze, niszczą włókna kolagenu, doprowadzając do zwiotczenia skóry i powstawania zmarszczek, w oku przyspieszają rozwój zaćmy, utleniając cholesterol w naczyniach krwionośnych przyspieszają procesy miażdżycowe. Jeżeli trafią do jądra komórkowego i uszkodzą DNA, mogą wywołać nowotwór.

Powstawaniu wolnych rodników sprzyja dym papierosowy, promieniowanie UV i zanieczyszczenie środowiska. Substancjami neutralizującymi wolne rodniki są właśnie przeciwutleniacze. Należą do nich witaminy A, C i E oraz antocyjany, czyli barwniki, dzięki którym borówka ma kolor granatowy (a np. truskawka czerwony), a także flawonoidy i inne niezidentyfikowane substancje, których przeciwutleniające działanie nie zostało jeszcze dostatecznie poznane. Do prawidłowej pracy przeciwutleniaczy niezbędne są minerały, takie jak selen, cynk, miedź i mangan, które również znajdziemy w owocach borówki.

Kolejną grupę substancji, dzięki którym borówka wysoka jest bardzo cennym składnikiem diety, stanowią fitoestrogeny (czyli hormony roślinne). Spośród roślin wrzosowatych najwięcej fitoestrogenów zawierają owoce żurawiny (pięć razy więcej od borówki amerykańskiej i borówki czernicy) i brusznicy (trzy razy więcej), jednak borówkę brusznicę i żurawinę trudno jeść na surowo, a w procesie przetwarzania (gotowanie) związki te tracą swoją aktywność. Nawet w czasie suszenia około 20% fitoestrogenów ginie, jedyną polecaną formą konserwacji owoców niepowodującą strat w zawartości tych cennych substancji, jest mrożenie. Fitoestrogeny, wchodząc w metabolizm komórkowy blokują działanie enzymów inicjujących nowotwory hormonozależne u mężczyzn i kobiet. Badania dowiodły też, że fitoestrogeny chronią ludzi przed arteriosklerozą i chorobami serca, zmniejszając poziom "złego" (LDL), a zwiększając poziom "dobrego" (HDL) cholesterolu.

Owoce borówki zawierają poza tym kwas elagowy i kwas foliowy, których działanie jest obecnie przedmiotem badań. Prawdopodobnie są one inhibitorami (barierami) dla substancji rakotwórczych. Badania na myszach wykazały, że kwas elagowy zatrzymuje rozwój nowotworów wątroby, płuc i przełyku, a kwas foliowy chroni przed rakiem macicy i dobrze wpływa na rozwój płodu.

Bardzo ważną rolę w organizmie człowieka pełni błonnik, którego w 100 g owoców borówki znajdziemy aż 4,54 g, przy dziennym zalecanym spożyciu 25g. Podobnie jak w przypadku innych substancji, mechanizm działania błonnika nie jest do końca rozpoznany. Przypuszcza się, że przyspieszając przesuwanie się pokarmu błonnik skraca czas przebywania pożywienia w przewodzie pokarmowym. Część naukowców uważa, że niektóre bakterie jelitowe mogą przemieniać kwasy żółciowe w substancje rakotwórcze. Błonnik pokarmowy, wiążąc się z kwasami żółciowymi oraz prawdopodobnie z innymi związkami trującymi, rozcieńcza je i wydala z organizmu. Ciekawe są wyniki doświadczeń przeprowadzonych na szczurach przez neurologów z Uniwersytetu w Bostonie. Zwierzęta podzielono na dwie grupy i jedną z nich karmiono owocami borówki. Po kilku tygodniach okazało się, że szczury na diecie borówkowej były bardziej żwawe i sprawniejsze umysłowo, niż te z grupy kontrolnej. Miały lepszą pamięć i większą aktywność fizyczną - szybciej biegały, wykazywały się lepszą koordynacją ruchów i refleksem. Kolejne badania pokazały, że u zwierząt jedzących borówki znacznie wzrasta szybkość przesyłania sygnałów z jednej komórki nerwowej do drugiej, wskutek sprawniejszej komunikacji pomiędzy neuronami wzrosła szybkość wykonywania zadań. Nie wiadomo jeszcze, jaki jest mechanizm tego "odmłodnienia". Równie nierozpoznane jest regenerujące działanie borówki na ludzki wzrok, co stwierdzono już kilkadziesiąt lat temu.

Borówki są popularnym parafarmaceutykiem w Japonii, gdzie ludzie pracujący przy komputerach piją sok borówkowy, by zapobiec zmęczeniu oczu. Borówkowe tabletki witaminowe znajdują się w sprzedaży w japońskich sklepach ze zdrową żywnością. Borówki zapobiegają infekcjom bakteryjnym, dotyczy to zwłaszcza bakterii E. Coli wywołującej zakażenia układu moczowego. Sok z borówek zawiera substancje uniemożliwiające przyleganie bakterii do ścianek pęcherza i wywołanie infekcji.